Baklagiller
Baklagillerden üretilen tüm ürünler için bu terim kullanılmaktadır. Baklagillerden olan pek çok bitki hem taze hem de kurutularak tüketilir. Taze yenilenlere seze, kurutulmuşlarına ise bakliyat denilir. Dünyada binlerce türü olan baklagillerin Türkiye’de 25-30 tanesi kullanılır. Bunlarında bir çoğu yerel ürünlerdir. Türk mutfağının tümünü kapsayan bakliyat sayısı 10 civarındadır.
Bakla
Baklagillerden kazık köklü bir bitkidir. Yemeklik olarak kullanılan baklanın Sakız baklası, Sultani bakla, Bayrampaşa baklası gibi taze yenen çeşitleri vardır. Türkiye'nin hemen hemen her yerinde yetişir. Kurutulmuşundan da çeşitli yemekler yapılır. Bakla ezmesi Fava bunlardan birisidir.
Barbunya
Baklagillerden bir bitkidir. İlk bahar ve yaz aylarında yetişir. Fasulyeye benzeyen gövdesi vardır. Ancak dış kabuğu değil çekirdekleri yenir. Dış kabuğu gibi çekirdekleri de alaca mor renklidir. Türk mutfağında pilaki biçiminde kullanım sahası bulmuştur.
Bezelye
Bkz. Sebzeler
Börülce
Baklagillerden bir bitkidir.Türk mutfağında taze halde iken yemeği yapılabildiği gibi daha çok kuru halde olan şekliyle kullanılır. Kurutulmuş börülce kış yemeklerinin içine lezzet vermekle birlikte, kalori yönünden kuvvetli olması sebebiyle de konulur. Haşlanarak yapılan piyazı, üzerine sarımsaklı yoğurt dökülerek yapılan boranisi, etli yemeği ve pilavı en çok tüketilme
Fasulye
Orta Amerika’nın baklagiller familyasından bir bitkidir. Türkiye’nin hemen her yerinde yetişir. Pek çok çeşidi vardır. Çalı fasulyesi, Ayşekadın Fasulye, Boncuk vd.. Taze iken yeşil gövdesinden yemek yapılabildiği gibi, tazesinin turşusu veya reçeli de yapılabilir. İri taze fasulyenin çekirdekleri kurutularak elde edilen kuru fasulye Türk mutfağının en temel yemeklerindendir bu çeşidine “milli yemek” unvanı verilmiştir. Bunun yörelere göre farklıklar gösteren türleri olduğu gibi, yapılış çeşitleri vardır ve hepsi de ayrı lezzetler içerir. Kuru fasulye etli, kıymalı, pastırmalı veya sade yapılabilir.
Nohut
Nohut genellikle kuru halinde ya da konservelerde kullanılır. Kuru nohutları yemek için kullanmadan evvel 12-24 saat suyun içinde bırakmak gerek. Nohut yemeğinin hafif gaz yapıcı bir etkisi vardır. Türkiye'de ve yakın doğunun diğer ülkelerinde nohut kavrularak leblebi yapılır.
Nohut özellikle Arap mutfağında çok kullanılır. Ezilmiş nohutlardan Humus ve Tahin elde edilir.
Mercimek
Disk seklinde meyveleri olan, bir bitkidir. Mercimeğin zayıf ve ince bir kök sistemi vardır ve kökü derinlere inmez. Türkiye’de yeşil kırmızı ve sarı olmak üzere üç ayrı renkte mercimek yetişir. Yeşil mercimekten etli yemek yapıldığı gibi, diğer türlerinden köfte, çorba ve pilav yapılır.
Pirinç
Buğdaygillerden otsu bir bitkidir. Çeltik adı da verilir. Bol sulak yerlerde yetişir. Türkiye’de birbirinden farklı pirinç cinsleri yetişmektedir. Türk mutfağının temel maddelerindendir. Çok eski zamanlarda sadece zenginlerin yiyebileceği bir besin maddesi iken artık bol miktarda yetiştirilmesinden ötürü her kesimden mutfağa girebilmiştir. Daha çok taneleri pişirilip pilav yapılırsa da bir çok yemeğin temel malzemesi haline gelmiştir. Dolma, çorba, sarmanın yanında , sütlaç, aşure gibi tatlılarda da kullanılır.
