Baharatlar

Baharatlar insanlığın çok eski çağlardan beri değişik amaçlarla kullandığı bitkilerdir. Bazen bir kır çiçeği, bazen dev bir ağaç kabuğu, bazen de bir ağacın yemişi olarak karşımıza çıkan baharat, biçim, fonksiyon ve yapı olarak farklı özellikleri bünyesinde barındırır.

Baharatın ilk kullanıldığı yerin Uzak Doğu genel olarak kabul edilmektedir.

İlk çağdan beri Çin ve Hindistan'da kullanılan pek çok baharat türünün yerküre üzerine yayılmasının yaklaşık 2000 yıllık bir geçmişe dayandığı bilinmektedir. Bununla birlikte dünyanın diğer taraflarında da çok sayıda baharat çeşidi tarih içerisinde kullanılmıştır ki bu topraklar arasında Anadolu en eskilerinden birisidir.  Tatlandırıcı olarak kullanılan baharatın Anadolu'ya Afrika ülkelerinden kervanlarla getirilmesi de eskilere dayanır.

Baharat günümüzde en çok Güney Asyalılar tarafından kullanılmaktadır.. Elbette Avrupa ve Amerika'da da baharat kullanımı çok yaygındır. Avrupa’da ise özellikle İtalyan, İspanyol, Portekiz ve Fransız mutfaklarında baharatın büyük bir önemi vardır. Türkiye de baharatı en çok kullanan ülkeler arasında yer almaktadır. Bilhassa Güneydoğu Anadolu mutfak kültüründe baharat belirleyici rol oynamaktadır.

Burada Türk Mutfağında kullanılan geleneksel baharat çeşitlerinden ve son dönemlerde mutfak kültürümüze girmiş baharatları kaydediyoruz:

A
Adaçayı
Ballıbabagillerden kokulu bir bitkidir. Ege ve Marmara Bölgesinde çay yapılan bir ot türüdür.

Anason
Anayurdu Mısır olan anason, maydanozgillerden bir bitkinin küçük, yeşilimsi, taylı ve baharlı bir tohumudur. Hamur işlerinde, rakıcılıkta, gevreklerde, çöreklerde kullanılır. Çocukların rahat uyumaları için de kullanılır.

Ardıç
Kozalaklılardan, yaz, kış yapraklarını dökmeyen, güzel kokulu, siyahımsı, yuvarlak yemişleri bulunan bir ağaçtır. Kümes hayvanlarının etlerinin pişirilmesinde ve dinlendirilen etlerde kullanılmaktadır.

B
Beyaz Toz Biber
Karabiberin dış kabuğu alınmış ve öğütülmüş olanıdır. Karabiberden daha keskin kokuludur, tadı karabibere göre daha hafiftir.

Biberiye
Küçük, kalınca, ensiz ve kokulu olan yaprakları et yemeklerinde ve soslarda kullanılır. Tazesi bağırsak, böbrek, bronşit gibi çeşitli hastalıklarda da kullanılmaktadır..
 
C
Cevz-i Bevva
Sıcak bölgelerde yetişen bir ağacın bir yemişidir. Rendelenerek toz haline getirilir ve tavalarda, et, dolma ve sarmalarda kullanılır.

Ç
Çam fıstığı (bkz. Dolmalık fıstık)

Çemen otu
Sert, kahverengimsi sarı renkli bir tohumdur. Öğütülmüş olarak turşularda, çorbalarda, ve et yemeklerinde kullanılır.

Çörek otu
Çöreklerde ve ekmeklerin üzerine pişirilirken serpilir. Salatalarda da çörekotu kullanılabilir.

D
Defne
Defne ağacının yaprağıdır. Çeşitli balık, et, kümes ve av hayvanlarının etlerinden yapılan yemeklerde, kebaplarda,  ayrıca bazı turşu ve konservelerde kullanılır.

Dereotu
Maydanozdan sonra en çok kullanılan taze ottur. Sindirimi kolaylaştırıcı bir bitkidir. Birçok salata ve zeytinyağlı yemeklerde kullanılır.

Dolmalık Fıstık
Çam kozalaklarının yemişidir.Özellikle dolma içlerinde ve aşurede kullanılır.

F
Fasulye otu
Özellikle kuru fasulye ya da diğer baklagiller pişirilirken katılırsa lezzet veren bir ottur.

Frenk fesleğeni
Nanegillerden tropik kökenli bir ot. Patlıcan ve biberli yemeklerle de önerilir.

Frenk maydanozu
Yerli maydanozun kıvırcık yapraklısı. Kokusu daha hafiftir.