Akide şekeri ve lokum Türkiye topraklarında ortaya çıkan çok önemli iki kültür mirasıdır. Özellikle şekerin çok değerli ve baldan daha pahalı olduğu bir dönemde ortaya çıkan akide şekeri, bu isimle anılmasına rağmen doğrusu “ağda şekeri”dir. Ağda ve akide kelimeleri aynı kökten gelmekte ve aynı anlamlarda kullanılmıştır. “Akida” kelimesi Arapça’da “iman ve inanış” anlamı taşırken, Suriye Arapça’sında “koyulaştırmak ve düğümlemek” anlamına geliyor. Bu anlamlarından dolayı kaynatılarak koyulaştırılan şeker ve bal anlamını kazanmıştır. Daha sonra 16. yüzyıl başlarından sonra akide ve ağda kelimelerinin farklı ifadeler için kullanılmaya başlanması ile; akide şekerleme anlamında ağda ise koyulaştırılmış üzüm şırası anlamında kullanılmaya başlanmıştır. 

Akide kelimesinin Arapça’daki anlamı olan “iman ve inanış” bu şekerlemeye sembolik bir boyut ta katmıştır. Her 3 ayda bir maaş almak için saray’da yapılan Ulufe Töreni sırasında Yeniçeri ocağının önde gelen yetkililerinin sadrazam ve diğer yüksek kademedeki devlet görevlilerine ikram ettiği akide şekeri, yeniçeri ocağının ve yeniçerilerin devlete ve Sultan’a olan bağlılığını da temsil etmekteydi. Ayıca her salı günü saray’da toplanan Divan-ı Hümayün üyelerine de sabah namazından sonra ikram edilen akide şekerleri de bir gelenek halinde sürdürülmüştür. Akide şekeri sarayın dışında sünnet düğünleri, çeşitli toplumsal ve dini kutlamalarında önemli bir parçası haline gelmiştir. 

Akide şekerinin malzemeleri çok basit olmasına rağmen yapımı ustalık gerektirir. Şeker, biraz su yardımı ile, 175-180C’ye kadar ısıtılır ve karamel olmadan ateşten alınır. Mermer bir soğutma tezgahına dökülen şekerin içine baharat (karanfil, tarçın vb.), çiçek yaprakları (ör: gül yaprakları), ya da damla sakız gibi doğal aromalar eklenir. Şekerin sıcaklığı ile harmanlanan aromanın tüm lezzeti şekere geçer. Yavaş yavaş soğuyan şeker ortalama 70C’ye geldiğinde, şekillendirilir. Zamanlaması çok hassas olan şekeri yapmak büyük maharet, hız ve dayanıklılık gerektirmektedir.

Türk şekercilik kültürünün en önemli buluşlarından olan akide şekeri “tatlı yenilip tatlı konuşulan” bir kültürün simgelerindendir.

Kaynak:

Priscilla Mary Işın, Gülbeşeker Türk Tatlıları Tarihi, Yapı Kredi Yayınları, İstanbul 2009