Elazığ
Elazığ Mutfağı ve Yöresel Yemekleri

Ebru Şenocak

Orta Asya’dan günümüze kadar pek çok yurt değiştiren Türk milletinin, atlı-göçebe hayattan yerleşik hayata geçince gelenek göreneklerinde olduğu gibi yemek yeme alışkanlıklarında da farklılıklar görülmüştür. Tabii ki yerleşilen bölgelerin coğrafik özellikleri, yöre halkının kendine has pişirme adetleri, damak lezzeti yemeklerin de çeşitlenmesine neden olmuştur. Karadeniz’de daha çok sebze ve hamsi ağırlıklı yemekler yapılırken, İç Anadolu’da yemeklerin temelini tahılın oluşturması buna örnek verilebilir. Türk mutfağının zengin sofrasına katkısı olan bir diğer kültür halkası da Elazığ mutfağıdır. 

Elazığ ili yemeklerinde, Hazar Gölü’nün lezzetli balıklarının da (sazan, hıdıt vb.) yeri ayrıdır. Göl yolu boyunca (Elazığ-Diyarbakır yolu) pek çok restaurant açılmıştır: Çamlık Restaurant, Turpol Tesisleri, Osman’ın Yeri, Mavi Göl, Harzo Dayı öncelik balık olmak üzere diğer yemek çeşitlerine de yer vermektedir. Bunun dışında; Keban Alabalık Tesisleri, Koçkale’deki balık yerleri en çok gidilen yerlerdir.

Elazığ ilinde çiğköfte de yöre halkı tarafından oldukça sevilmektedir: Eyvan, Şişko’nun Yeri vb. çiğköfte salonları bulunmaktadır. Elazığ halkının ızgara ve diğer tür yemekleri yemek için tercih ettiği yerler ise; Kilis, Altın Şiş, Havuzbaşı, Şelale, Polatlar vb. lokantalardır. Yalnız bu lokantaların bir özelliği var ki hemen hemen hepsinin menüsünde yörenin özel Harput çorbasının mutlaka bulunmasıdır.

Elazığ ili deyince aklımıza hemen ağın leblebisi, orcikli şekeri (sucuk), pestili, dut unu, cevizli şekeri, buzbağı şarabı hepsinden önemlisi de yemekleri (içli köfte, Harput çorbası, Harput köfte, patila, sırın, gındik, kellecoş, ışkınlı yumurta, dilim dolma vb.) gelir.

Biz burada, Türk mutfağı içinde önemli bir yeri olan Elazığ yemeklerine geçmeden önce “mutfak düzeni”, “mutfak aletleri, “sofra adabı”, “inançlar” ve “yemek yapmayı meslek edinmiş kişiler” konularında bilgi vermek istiyoruz.

Mutfak Düzeni

Köylerin çoğunda evler iki katlıdır. Mutfak ise genellikle şanşene (salona) açılır.

Kaplara veya üskürelere (kase) konulan yiyecekler, buzdolabının olmadığı evlerde sufada (camı olmayan damlı tek gözlü ev) bazen de evin altındaki kilerde tel dolabın içindeki tereklerde (raf) saklanır.

Yeşil sırlı küçük küplerde kavurmalar, tereyağları büyük küplerin içinde ise bulgur, peynir vb. yiyecekler muhafaza edilir.1 Bazı yerlerde kışlık erzakların bir kısmı, boyalı kapaklı tenekelere ayrı ayrı konularak üzerlerine örtüleri örtülerek saklanmaktadır.2 Bazı yerlerde yemeklerin korunması ise, çeşme suyunun aktığı yere taşlar konulup, üzerine tencere ile yemeklerin konulması şeklindedir. Böylece suyun serinliğine bağlı olarak yemekler de bozulmamaktadır.3

Köy evlerinde mutfak iki bölümden oluşmaktadır. Bir bölümünde; çarh, sedir, taka, kullanılmayan kap kacakların bulunduğu sandık, örtü, hasavan (dut silkelerken kullanılan kare veya dikdörtgen şeklinde büyük bez), elbezi vs. gibi eşyaların konulduğu ayrı bir sandık, kullanılan kapların, üsküre ve bardakların dizildiği raflar, tel dolap ve yemek pişirmek için mantız bulunur. Bulaşıklar çarhda puardan (pınar) getirilen su ile iki ayrı leğende, altı kararmış kazanlar da çeşmede kül, toprak ile oyularak yıkanır. Çarh, bazen banyo olarak da kullanılır. Taka denilen duvar içine oyulmuş küçük odada da genellikle ip, iç çamaşırı, havlu vs. gibi eşyalar bulundurulur. Diğer bölümünde ise; ihtiyaç için çeşmeden taşınmış suların konulduğu büyük kuşhanalar (tencere), yine kapların olduğu tel dolap ve ocak bulunmaktadır.

Genellikle ocak her evde mutfakta bulunur. Bazı köy evlerinde ise, ocağın bahçeye yapıldığı görülür. Tepecik köyünde ocağa paja adı verilmektedir.  Malzemesi çamur, saman ve taş olan ocak "C" şeklindedir ve ateşi hararetlendirmek için odunların yerleştirilmesi için demir çubuk, maşa kullanılmaktadır. Ekmek, genellikle sac veya tandırda yapılmaktadır. Bazen kuzine de kullanılmaktadır.

Mutfak Aletleri

Eskiden kullanılan pek çok mutfak aleti ve bunların isimleri günümüzde ya unutulmuş ya da çok az sayıda kalmıştır. Mesela paja (ocak) bütün köy evlerinde bulunsa da artık yerini ipragaz ve fırına bırakmıştır. Dolayısıyla eski lezzetler de aranılır olmuştur. Mesela büyüklerimiz, bakır kaplarda pişirilen yemeklerin, mangalda veya ağır ateşte hazırlanmış kahvenin, ocaktaki ayranlı çorbanın hatta közdeki isotun bile tadının bambaşka olduğunu söylerler.

Biz burada çeşitli amaçlarla (yemek pişirirken, pekmez kaynatılırken, ekmek yaparken vb.) kullanılan mutfak aletlerinin isimlerini vermekle yetineceğiz: Bakır kap, bardak, beroş (büyük kazan), çatal, kaşık, çemçik (kepçe), dibek (soku taşı), ekmek tahtası, halbur, havan, kevgir, kileli kazan, kuşhana, masat, matara, merdane, oklaya, sac, saplı tas, sele (yayvan sepet), sırlı küp (dışardan zarar görmemesi, parlak olması amaçları ile boyandıktan sonra üzerine, mat vernik sürülmüş küp) sini, sitil, su kabağı (saplı yerine kullanılan içi oyulmuş kabak), tava, teşt, tuluğ, üsküre, üzüm sepeti vb.

Sofra Adabı

Yemek sofraları, misafirin kalabalık oluşuna, misafirin arzusuna ve ev halkının günlük öğün yemeklerinde tercihine göre değişmektedir.

Bir genelleme yaparsak yemeklerin dört çeşit sofrada yenildiğini söyleyebiliriz;

a. Yer sofraları,
b. Yine yerde iskemle ve sinili sofralar,
c. Somatlar,
d. Masalarda yemek (Sunguroğlu 1968: 269).

Köylerde genellikle yer sofraları tercih edilmektedir. Masalarda yemek yeme hemen hemen hiçbir köyde yoktur. Yer sofrasında özel baskıda yapılmış değişik desenli sufra (sofra) bezleri kullanılır. Siniye dizilen yemekler üstte kalsın diye de altına kalbur konulur. Çatal, kaşık, sac veya yufka ekmekleri üleştirilerek sofra bezi üzerinde herkese dağıtılır. Yemeğe oturacaklar ise, sofranın etrafında bağdaş kurarlar ya da diz çökerler.

Bazen davetlilere sini içinde baldan, yaprak sarmasına kadar hiçbir yiyeceğin “yok yok” olduğu, başka bir deyişle “tek kuş sütünün eksik olduğu” sofralar hazırlanır ki buna halk arasında “Zekeriya Sofrası” veya “somat çekme” denir.

Sofraya oturmanın, yemeğe başlamanın ise belli bir usulü vardır. Atalarımızın; “su küçüğün yemek büyüğün” sözünde olduğu gibi sofraya önce büyüklerin oturup başlaması gerekir. Misafirin olduğu zamanlar nezaketen ev sahibinin önce başlaması beklenir. Kalabalık ailelerde ya büyükler veya erkekler oturup yer, daha sonra hanımlar ve çocuklar oturur ya da erkekler ayrı, hanımlar ve çocuklar ayrı yerde yerler. Hizmeti genellikle evin hanımı, genç kızlar, erkeklerin olduğu yerde de ev sahibi görür. Köy sofralarında siniye birkaç çeşit yemek konur ve herkes aynı kaptan yer.

Sofrada konuşmak günah sayıldığı için hiç konuşulmaz. (Bugün bu kural çoğu yerde artık uygulanmamaktadır). Ziyafet sofralarında ise yemek üzerinde sohbet yapıldığı görülmektedir. (Taşkın 1997: 13).

Yemeğe mutlaka “besmele” ile başlanır. Sofradan kalkarken yine büyükler beklenir. Yemek sonrası; “elhamdulillah” denilerek şükredilir. Bazen de yemeği hazırlayanlara “ellerinize sağlık”, “Allah ziyade etsin, yerini doldursun”, “geçmişlerinize rahmet”, “baban nurda yata” şeklinde dualar edilir. Yemek öncesi ve sonrası elleri yıkamak adettir. Bu şekilde, halk arasında yemeğin bereketinin artacağına inanılır.

Yemek Zamanları

Halk arasında genellikle üç öğün yemek yenmektedir. Fakat hızlı yaşam şartları, vakit darlığı sebepleri ile aslında asıl önemli olan sabah kahvaltısı alışkanlığımız yavaş yavaş yok olmaktadır. Büyüklerimiz hep; “Sabah kuvvetli ye, sonra istersen hiçbir şey yeme” derler. Biz ise belki de bunun tam tersini yapıyoruz.

Başta Harput olmak üzere bazı yerlerde de sadece iki öğün yemek bulunmaktadır. Birisi kuşluk vakti dediğimiz (sabah ile öğlen arası) yemekler diğeri de ikindi ve akşam arasındaki yemeklerdir. Bu iki öğüne ilaveten bir de geceleri taze meyve veya kuru yemiş gibi yatsılıkların yenildiği zamanlar vardır, (Sunguroğlu 1968: 269).

Sofrada ekmek çok önemli bir yer tutar. Ekmek çeşitlerinin zenginliğine bakılınca da bu daha iyi anlaşılacaktır. Halk arasında “ekmek olmadan dünyanın yemeğini yesem aç kalırım” diyenler olduğu gibi makarna ile ekmeği tercih edenler de bulunmaktadır. Yine yazın en güzel yemeği; karpuz veya üzüm, peynir ekmektir. Bazen fırından çıkmış sıcacık ekmek ve yanında isot kebabı en güzel yemek olmuştur halkımıza...

Biz günlük yemekleri yaz ve kış yemekleri olarak iki gurupta inceleyeceğiz:

Yaz Yemekleri: Yaz aylarında başta domates ve biber olmak üzere bol miktarda sebze tüketilmektedir.

Sabah: Sabah kahvaltılarında genellikle; peynir, çökelek, tereyağı, zeytin, bal, süt kaymağı (üzerine de şeker dökülerek iri parçalar halinde kesilerek konur), yoğurt, yoğurt kaymağı, yağlı ekmek veya tereyağı ile yağlanmış petil (yufka ekmeği), kavut (yağda kavrulmuş un), isot (biber kebabı), reçel, domates, bibir, salatalık vb. yiyecekler ve içecek olarak da çay bulunur. Eskiden sabah kahvaltılarında çorba (mercimek) içilir, iri köfte yenirmiş. Sabah namazı vakti tarlada çalışmak için kalkılır, saat 9.00’da evin hanımı veya çocuklar tarafından yukarıda saydığımız yiyecekler götürülür.

Öğle: Öğle yemeği genellikle 13.00-14.00 arasında yenir. Hazırlanan yemekler; etli veya zeytin yağlı fasulye, pirpirim, söğürtme, güveç, tirit, yağda kızartılmış biber, kavurma vb. yiyeceklerdir. Yemeklerin yanında ise mutlaka buz gibi özeme (yayıktan çıkmış ayran) bulunmaktadır. Yazın en önemli yemeği ise başta ayranlı çorba (soğuk Harput çorbası) olmak üzere yayla çorbası, yoğurtlu bulgur ve gıldirikli köftedir.

Akşam: Akşamları tarladan 20.00’da dönülür. Hazırlanan yemekler; içli köfte, sarma, dilim dolma, Harput köftesi, sarmısaklı fasulye vb. yemeklerdir. Yemeklerin yanında da mutlaka salata veya ayran bulundurulur.


Kış Yemekleri: Kış aylarında daha çok konserve türü yiyecekler, kışlık kavurmadan hazırlanan yiyecekler tüketilmektedir.

Sabah: Yaz kahvaltısından farklı olarak sabah kahvaltılarında mutlaka pekmez, tahin bulundurulur. Bazen de pestilli yumurta yapılır, kurutulmuş biber yağda kavrularak sofraya konur.

Öğle: Kış yemeklerinin vazgeçilmez özelliği sıcacık çorbalardır: Tarhana, erişte, lovik (fasulye, barbunya şeklinde fakat daha küçük taneli sebze), mercimek vb. çorbalar örnek verilebilir. Kuru fasulye, bulgur pilavı, süslü fidoş (mevsime göre patlıcan veya patates tercih edilir), ıspanak vb. yemekler yapılır.

Akşam: Akşamları da yine öğleyin yenen yemekler konur. Yemek sonrası kurutulmuş meyvelerden hoşaf yapılarak verilir.

Yemekle İlgili İnanışlar

İnanışlar, halk arasında yaptırım gücü en fazla olan unsurlardır. Halk, yapılmasını istemediği, uygun görmediği veya iyi olacağını umduğu şeyleri inançlarına yansıtmıştır. Aşağıda verdiğimiz yemek ile ilgili inanışlar incelendiğinde görülecektir ki, bunlarda halkımızın “telef (ziyan, israf) olmasın” sözlerinde de belirttiği gibi tutumluluk, temizlik, kalan şeyleri değerlendirme, inanç vb. üstün özellikleri vurgulanmaktadır.

- Ayakta yemek yemek günahtır.
- Ağaca çıkıp dut silkeleyen kişiye oradan geçenler “bunca çağan ola” diyerek çapik çalarlar (alkışlamak).
- Çöplüklerin önünden geçerken (yemek artıklarının bulunması yüzünden cinlere çarpılacağı düşünülerek) üç kere “besmele” çekilir ya da üç kere “destur savur” denilir.
- Ekmeği el ile bölmek sünnettir.
- Ekmeği bıçak ile kesmek günah sayılır.
- Helva pişirirken; “birisi karısını boşamış” derler ki helva güzel olsun.
- İstenmeden, habersiz getirilen su, zemzem olarak içilir.
- Komşudan damazlık (yoğurt mayalamak için kullanılan az miktardaki yoğurt) alınırsa günah olacağı düşünülerek mutlaka iade edilmelidir.
- Komşuya tuz, soğan verilmesi uğursuzluk sayılır. (Soğan da acı olduğu için eve acı getireceği inanışı vardır).
- Kötü rüya görüldüğü zaman, komşulara ekmek ve tuz dağıtılır.
- Sofrada ayakları uzatıp oturmak günah sayılır, bu davranış yemeğe ve sofrayı bekleyen meleklere saygısızlıktır.
- Sofrada bulunan her şeyin az da olsa tadına bakılmalıdır. Aksi takdirde yemeğin küseceği inanışı yaygındır.
- Sofradan kalkarken kişinin önünde ne kadar ekmek tanesi varsa onları yemesi gerekir. Yemediği takdirde o kadar çocuğu olacağı söylenir.
- Sofradan kalkılınca bulaşıklar hemen yıkanır yoksa şeytanın karnını doyurduğu söylenir.
- Sofradan, tabakta yemek bırakarak kalkılırsa, kalan yemeğin arkadan ağlayacağı inanışı vardır.
- Sofra yerde bekletilmez, günahtır çünkü, sofrayı meleklerin beklediği inanışı vardır.
- Suya taş atılmaz; “Ahirette kirpiğinle çıkaracaksın” denir.
- Yanmış ekmek yemek iyidir; “Ye ki kurttan korkmayasın” diyerek yedirilir.
- Yemeğe oturmadan önce ve yemek sonrası elleri yıkamak sofranın bereketini artırır.
- Yemek sağ el ile yenir, sol el ile ancak şeytanın yiyip içtiği söylenir.
- Yemekte konuşmak günahtır.
- Yolda yere düşen ekmek parçası görüldüğünde, “besmele” ile yerden alınıp üç kere öpülerek alma götürülür ve yüksek bir yere bırakılır.

Yörede Yemek Yapmayı Meslek Edinmiş Kişiler

Düğün, bayram, ölüm vs. gibi kalabalık ortamlar halk arasında yardımlaşmayı gerektirir. Bu gibi durumlarda çevrede iyi yemek yapan kişiler çağrılır. Elazığ halkı arasında da, bayram hazırlıkları için para karşılığında komşulara börek açarak, düğün evlerine yemek yaparak geçimini sağlayan kişiler bulunmaktadır.

Yörede Yetiştirilen Meyveler ve Korunması

Elazığ ilinin en çok yetiştirilen meyveleri; üzüm, dut, elma, kayısı ve çilektir. Çileğin en güzeli, mis gibi kokusuyla Kuyulu’da, üzümün en iyisi yemelik ve şaraplık olmak üzere Güney köyünün bağlarındadır.

Üzüm çeşitleri oldukça fazladır: Boğazkere (hakiki şaraplık üzüm, siyah renklidir), öküzgözü (fındık büyüklüğünde, siyah renkli ve oldukça şirindir.), şintil üzümü (öküzgözü büyüklüğünde biraz ekşimsi ve suludur.), tenhebi, siyah ağmıker, geçemcek, siyah kurutma, kırmızı üzüm, şirfoni, beyaz üzüm ve kokulu üzüm olmak üzere on bir çeşidi vardır.

Üzümler, küfelerde palağ (kat kat) konularak serin yerde saklanır. Saklanan üzümler beyaz ve kırmızı olanlardır. Diğer üzümlerin ömrü oldukça kısadır. Kırmızı üzümler tavana asılarak da saklanır. Kara üzüm, pekmez yapımında kullanılır ve kışın yemek için de kurutulur. Beyaz üzüm, pestil ve orcik yapımında kullanılır.

Dut çeşitleri; karadut, çekirdekli dut (pirinci) ve çekirdeksiz dut (halıt beyi) olmak üzere üç çeşittir. Çekirdeksiz dut, pekmez yapımının yani sıra yemek için kurutularak küplerin içinde, nemsiz yerlerde saklanır. Dutların bir kısmi da kış için, arzuya göre ceviz veya bademle soku taşında dövülerek un haline getirilip, dut unu olarak saklanır. Çekirdekli dutlar yenilmez, hayvan yemi ve dut pekmezi yapımında kullanılır.

Özel Gün Yemekleri

Her canlı doğar, yaşar ve ölür. İnsan hayatının da bu süreç içerisinde geçiş dönemi diye belirtebileceğimiz başta doğum, evlenme ve ölüm olmak üzere önemli ara dönemleri vardır. Biz burada söz konusu unsurlara bağlı kalarak, Elazığ yöresine ait özel gün yemeklerine değineceğiz.

Doğum Yemekleri

Halk arasında lohusa ve emzikli kadınların beslenmesi için özel olarak yiyecek ve içecekler hazırlanmaktadır. Lohusaya pestilli yumurta, pekmezli yumurta, haşlama et, patates yedirilir, şekerli süt içirilir. Bazı yerlerde de lohusa birkaç hafta yatırılır ve ilk günlerde “haside” (hesüde) denilen yemek yedirilir, (Taşkın 1997: 16). Lohusayı ziyarete gelenlere de çoğu zaman lohusa şerbeti ikram edilmektedir.

Askere Uğurlamada Verilen Yemek

Elazığ halkı arasında da diğer memleketlerde olduğu gibi askere gönderilen gençlere akrabalar veya komşular tarafından yemek verilmesi adettir. Herkes gönlünce, maddi durumu elverdiği nispette yemek yaparak getirir.

Düğün (sünnet, evlenme) Yemekleri

Düğün günlerinde kazanlarla yemek yapılır. Bu yemekler; kavurma, pilav, dolma, su böreği, zerde vb. yiyeceklerdir. Sünnet düğünleri daha çok mevlitlidir. Önce mevlit okutulur, sonra da genellikle lahmacun ve ayran dağıtılır. Köy evlerinde ise daha çok pilav, kavurma, dolma, ayran dağıtılır.

Bayram Yemekleri

“Nerede o eski günler” diye iç çektiğimiz, dostlukların, sevgilerin paylaşıldığı, dargınlıkların unutulduğu, adeta tek bir yürek olunduğu bayram günleri Türk halkının belki de en önemli günüdür. Çocuklar akşamdan yeni elbiselerini hazırlayıp baş ucuna koyar, sabah kapı kapı dolaşarak şeker toplayacaklarını düşünerek erkenden uykuya dalarlar. Halk arasında çocuklara süslü mendiller arasında para ve şeker vermek de eskinin unutulmaz adetlerindendir.

Hanımlar ise birkaç gün öncesinden bayram hazırlıklarına başlarlar. Tatlılar (dolanger, baklava, kadayıf, zerde), yemekler (içli köfte, sarma, dolma, tirit) su börekleri hazırlanır. Bayram günü misafirlere mutlaka “en kötü günümüz böyle tatlı olsun” dercesine şeker, kahve ve tatlı ikram edilir.

Kurban bayramlarında yapılan yemekler ise daha çok kurban etine bağlı yemeklerdir: Kavurma, et kızartması, ciğer yahni, güveç, bumbar dolması, kelle, vb.

Hacı Yemeği

Hacı evine gelenlere zemzem, tesbih, Mekke hurması, güzel koku (ıtır veya kalemis yağı) ikram edilir, (Sunguroğlu 1968: 113). Hacı evine gidenler gönüllerince yemek götürürler. Bunlar daha çok; lahmacun, pilav, ayran, sarma, kavurma, baklava, börek vb. yiyeceklerdir.

Yağmur Duası Sırasında Verilen Yemek

Yağmur duasına çıkan çocuklar bezden bir bebek veya korkuluk yaparak, ev ev dolaşırlar. Ağın’da “cici ana ne ister, Allah’tan yağmur ister” diye gezen çocuklar her evden yiyecek (yağ, bulgur, pirinç vb.) toplayarak kırda pişirip yerler. Daha sonra da korkuluğun üzerine bir tas su dökerler, (Aydoğmuş 1992: 50). Bazı yerlerde cici ana, molla potik, çömçe gelin olarak da bilinmektedir.

Ölüm Sonrası Verilen Yemek

Aile bireylerinden biri öldüğü zaman üç gün boyunca ev halkı yemek yapmaz. Ölü evine taziyeye gidenler, çorbasından salatasına kadar her şeyi yaparak, birkaç tencere ile giderlerdi. Yapılan yemekler; bulgur pilavı, pirinç pilavı, çorba, tavuk, fasulye, kavurma, yaprak sarması, dolma, lahmacun, ayran, hoşaf, kola vb. yiyecek ve içeceklerdi.

Daha sonra ölünün yedisi, kırkı ve elli ikisi yapılır. Yedisinde, helva yapılıp komşulara dağıtılır. Kırkında ise Kur’an-ı Kerim okutulup yemek verilir. Elli ikisinde yemek verilmez, ölünün mezarı başında Kur’an-ı Kerim okunur ve fakirlere hayır dağıtılır.

Kaynak Şahıslar Hakkında Bilgiler

(Kaynak şahıslar hakkında bilgi verilirken şu sıra takip edilmiştir: Kaynak şahsın soyadı, adı, yaşı, doğum yeri, kimden öğrendiği, tahsili, mesleği)

Altaca, Perihan, 68, Harput, annesinden, ilkokul mezunu, ev hanımı.
Altaca, Seviye, 39, Şişnaz (Ala yaprak) köyü, annesinden, ilkokul mezunu, ev hanımı.
Atalı, Esma, 76, Tepecik köyü, büyüklerinden, okuma-yazma bilmiyor, ev hanımı.
Etem, Güllü, 54, Elazığ/Maden, annesinden, okuma-yazma bilmiyor, ev hanımı.
İspir, Fecir, 72, Tadım köyü, okuma yazma biliyor, ev hanımı.
İspir, Gülser, 47, Ağın, annesinden, öğretmen okulu, öğretmen.
Şenocak, Adnan, 50, Güney köyü, babasından, askeri lise mezunu, emekli astsubay.
Şenocak, Nedret, 45. Harput, annesinden, ortaokul mezunu, ev hanımı.

Basılı Kaynaklar

Aydoğmuş (1992), Günerkan, Ak Topraklar Üzerinde Bir İlçe Ağın, Ankara.
Bulut, Ahmet (2001), Elazığ/Harput Yöresel Yemekleri, Elazığ.
Sunguroğlu (1968), İshak, Harput Yollarında, İstanbul.

Basılmamış Tezler

Taşkın (1997), Abdullah, Kuyulu Köyü (Elazığ) Monografyası, Elazığ, (Fırat Üniversitesi, Fen-Edebiyat Fakültesi, Sosyoloji Bölümü Lisans Tezi).
Yalçınkaya (1987), Güliz, Elazığ Yöresi ve Yemekleri, Elazığ, (F.Ü, Fen-Edebiyat Fakültesi, Türk Dili ve Edebiyatı Bölümü, Lisans Tezi).

* Fırat Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Türk Dili ve Edebiyatı Bölümü Araştırma Görevlisi  

1 Nedret Şenocak
2 Esma Atalı
3 Gülser İspir  
4 Esma Atalı
5 Adnan Şenocak
6 Esma Atalı


 
Elazığ Mutfağı ve Yöresel Yemekleri
 
Ebru Şenocak
 

Elazığ Mahalli Yemekleri

Elazığ sofrası, yemek çeşitleri bakımından oldukça zengindir. Biz bunları, yedi gurup halinde tasnif ettik:

I. ÇORBALAR

Ayranlı Çorba (Gatma Çorbası) Lobik Çorbası
Borani Çorbası Mercimek Çorbası
Bulgur Çorbası Omaçlı Çorba
Domates Çorbası Pirinç Çorbası
Döğme Çorbası Şehriye Çorbası
Erişte Çorbası Tarhana Çorbası
Harput Çorbası Tutmaçlı Çorba
Kellecoş Yayla Çorbası
Kirli Çorba  

II. ETLİ YEMEKLER

2.1. Av Eti ile Yapılan Yemekler

Tavşan Eti Kızartması 
Keklik Eti Kızartması

2.2. Diğerleri

Ciğer Kebabı Tas Kebabı
Kavurma Tavuk Tiriklemesi (doldurulması)

III. SEBZE YEMEKLERİ

Badem Çağalası Yemeği Kofik Dolması
Dilim Dolma Mıhlama (mıkla)
Ekşili Işkın Nahna (lahana) Sarması
Fasulye Yahnisi Patates Yahnisi
Güveç Pestilli Yumurta
Ispanak Kavurması Pirpirim
Işkınlı Yumurta Söğürtme
İmambayıldı Sulu Ispanak
Kabak Çıtması Süslü Fidoş
Karnıyarık Yaprak Sarması
Kenger Yemeği  

IV. KÖFTELER

Ciğer Köftesi Mercimek Köftesi
Çiğ Köfte Muhaşerli Köfte
Gıldirikli Köfte (Yoğurtlu köfte) Patates Köftesi
Harput Köftesi Sulu Köfte
Ispanaklı Köfte Yalancı İçli Köfte
İçli Köfte Yumurtalı Çiğ Köfte
Kadın Budu Köfte  

V. PİLAVLAR

Batma (Banma veya bandırma) Sebzeli Bulgur Pilavı
İç Pilav Sulu Pilav
Keşkek Şehriyeli Bulgur Pilavı
Kısır Tirit  

VI. HAMUR İŞLERİ

6.1. Börek ve Çörekler

Çöleme (Hamur Kızartması) Patila
El Böreği Peksimet
Katmer (Katmaca) Su Böreği

6.2. Ekmekler

Açık Ekmek Sac Ekmeği
Çekme Ekmek Tandır Ekmeği
Eşkili Ekmek Taş Ekmeği
Fodula Yağlı Ekmek
Nohut Ekmeği Yufka Ekmeği (Petil)
Peynirli Ekmek  

6.3. Tatlılar

Acele Baklava Hesüde
Baklava Hurma Tatlısı
Dilber Dudağı Kadayıf
Dolanger Künefe
Halbur Hurması  

6.3.1. Diğer Tatlılar

Aşure Koruk Şerbeti
Bağ Pekmezi ile Helva Nişe Hevlası (Nişasta Helvası)
Bulamaç Peynir Helvası
Dut Unu Südlü (Sütlaç)
Erik Helvası Un Helvası
Eşbabiye Hoşafı Vezir Parmağı
İrmik Helvası Fişne Hevlası (Vişne Helvası)
Karlama Zerde  

6.4. Yemekler

Gaygana Sırın
Gömme Ufalama (Zarafat)

VII. KIŞ HAZIRLIKLARI

Bulgur Pestil
Erişte Reçel (ayva, gül, çilek vb.)
Konserve Salça
Kurutmalıklar (Eşbabiye) Sucuk
Makarna Tarhana
Orcik Turşu
Pekmez  

Aşağıda, yedi grup halinde tasnif etmiş bulunduğumuz Elazığ yöresel yemeklerinin tariflerini vereceğiz. Bu tarifler, Elazığ Kültür ve Yardımlaşma Derneğinin hazırlamış olduğu Elazığ/Harput Yöresel Yemekleri, Güliz Yalçınkaya’nın lisans çalışması olan Elazığ ve Yöresi Yemekleri adlı eserlerden faydalanılarak ve başta Nedret Şenocak ve Perihan Altaca olmak üzere Seviye Altaca, Fecir Ispir, Güllü Etem, Esma Atalı adlı kaynak şahıslardan derlenerek verilmiştir.

Çalışmamızda özellikle, pek çok şehirde Elazığ yöresel yemekleri olarak bilinen tariflerin üzerinde durulmuş olup, benzer şekilde yapılan yemek tarifleri verilmemiştir.

Çorbalar

Ayranlı Çorba

Malzemeler:

Döğme
Ayran
Un
Taze Nane
Nohut

Yapılışı:

Akşamdan nohut suya konulur.
Sabah önce nohut kaynatılır daha sonra içine döğmeler atılıp pişirilir.
Ayrana iki kaşık un atılıp iyice çırpılır.
Daha sonra bu karışım nohut ve döğme içine atılır.
Kırk beş dakika boyunca karıştırılır.
Kaynayınca içine taze nane atılır.

Anamaşı

Malzemeler:

Bir baş soğan
150 g kavurma
Bir çay bardağı bütün mercimek
Bir çay bardağı lobik
Bir çay bardağı nohut
Bir çay bardağı döğme
Su
Salça
Tuz

Yapılışı:

Kavurma ile soğan kavrulur.
Salça ve tuz konulup karıştırıldıktan sonra 6 su bardağı su, ilave edilip kaynatılır.
Daha sonra bütün mercimek, lobik, döğme de üzerine dökülerek pişirilir.

Borani Çorbası

Malzemeler:

Semiz otu
Yoğurt
Yağ

Yapılışı:

Semiz otu dediğimiz perper kaynatılıp, yoğurtla (sıvık) karıştırılıp, servis yapılır. Daha sonra üzerine erimiş yağ dökülür, 
(Aydoğmuş 1992: 37).

Gildor

Malzemeler:

Ayran
Bir üsküre bulgur
Bir yemek kaşığ yağ
Tuz

Yapılışı:

Ayran ateş üzerinde kaynatılır. İçine bir tas bulgur ve arzuya göre tuz konur. Piştikten sonra bir tavada yağ dağlanıp üzerine dökülür.

Kellecoş

Malzemeler:

Gurud
Tandır ekmeği
Ayran

Yapılışı:

Gurud, (kurutulmuş çökelik) su ile ezildikten sonra üzerine tandır ekmeği doğranır.
Daha sonra içine kıyılmış soğan ilıve edilir.
Bunların üzerine de ayran dökülerek servis yapılır.

Kirli Çorba

Malzemeler:

Döğme
Nohut
Fasulye
yağ
Bir orta boy soğan
Tuz

Yapılışı:

Soğaraç yapılıp (yağ ve soğanın kavrulup salça ilıve edilmiş şekli), su ilave edilir ve kaynatılır.
Daha sonra içine tercihe göre yukarıdaki malzemeler atılarak pişirilir.

Kurutlu Çorba

Malzemeler:

Üç adet büyük kurut
Erişte
Nane
Yağ
Tuz

Yapılışı:

Kurut ilik suda ezilerek ayrana dönüştürülür.
Erişteler makarna gibi haşlandıktan sonra süzülerek geniş bir kaba alınır.
Hazırlanan ayran devamlı ateşte karıştırılarak ılıtılır.
Haşlanan erişte ılıtılan ayran üzerine ilave edildikten sonra ayrı bir kapta yağ ve nane kavrulup üzerine dökülür.

Lobik Çorbası

Malzemeler:

Yağ
Salça
Soğan
Bir orta boy soğan
Birer kase lobik
Döğme

Yapılışı:

Bir tencerede önce soğaraç yapılır, daha sonra da içine yıkanmış lobik, döğme ve su katılarak kaynatılır.

Omaçlı (Kulaklı) Çorba

Malzemeler:

Bir çay bardağı kabuksuz kara nohut
Hamur
Yağ
Su
Un
Salça
Tuz

Yapılışı:

Una tuz ve su katılarak hamur yapılır kare kare kesilir ve parmaklarla uç uca eklenir.
Diğer tarafta bir tencere içinde yağ ve salça konulup su i1ve edilir.
Kaynadıktan sonra kabuksuz kara nohut eklenerek yağlı suda pişirilir.
Daha sonra hazırlanmış hamurlar ilave edilerek pişirilir.

Tutmaçlı Çorba

Malzemeler:

Bir çay bardağı yeşil mercimek
100 g kavurma
250 g kurut
150 tu g tutmaç
Tuz
Nane
Kırmızıbiber

Yapılışı:

Kurut bir litre suda ezildikten sonra süzülür, bir litre su daha ilve edilerek kaynatılır.
Ilık suda yarım saat bekletilen yeşil mercimek kaynatılan ayranın içine süzülerek dökülür.
Yarım saat daha kaynatılır ve içine tutmaç eklenir.
Eritilen tereyağı, nane ve kırmızıbiber üzerine ilave edilerek servis yapılır.

Etli Yemekler

a. Av Eti ile Yapılan Yemekler

Tavşan Eti Kızartması

Malzemeler:

Tavşan
Pirinç
Kuş üzümü
Yufka
Tereyağı
Tuz

Yapılışı:

Tavşanın iç organları çıkarılıp tertemiz yıkanır.
İç organları kalp, ciğer vb. ayıklanır ve iyice kıyılır.
Temizlenmiş tavşanın içi önceden hazırlanmış iç ile doldurulup dikilir.
Bu iç, pirinç ve kuş üzümü karışımıdır. Pirinç ve kuş üzümü pilav şeklinde hafif çiğ kalacak şekilde pişirilir. Tavşan bir bütün olarak yağda kızartılır ve daha sonra su koyularak kaynatılır. İyice kaynayan tavşan alınır ve içi açılıp etleri didiklenir. Daha önceden pişirilip didiklenen yufkalarla karıştırılır. Bu karışımın üzerine kızgın tereyağı gezdirilir ve tavşanın kaynatılmış olduğu suyundan da bir miktar koyularak servis yapılır.

Keklik Eti Kızartması

Malzemeler:

Keklik
Tereyağı
Yufka
Tuz

Yapılışı:

Keklik temizlenip haşlanır. Daha sonra kızartılır ve etleri didiklenip yine önceden pişirilip didiklenmiş olan yufkalarla karıştırılır. Üzerine de kızgın tereyağı gezdirilir ve kekliğin kaynatıldığı sudan arzuya göre dökülerek servis yapılır.

b. Diğerleri

Bumbar Dolması

Malzemeler:

Bumbar
Et
Yağ
Soğan
Bulgur veya pirinç
Maydanoz

Yapılışı:

Davar bağırsağı yani bumbar alınarak içi temizlenir. İyice yıkanır. E bir gece suda bekletilir. Diğer tarafta içi hazırlanır. Kıyma, yağ, soğan, pirinç veya bulgur, tuz, baharat karıştırılarak bumbarın içi doldurulur. Daha sonra tencereye dizilip su i1ıve edilerek pişirilir. Servis yapılacağı zaman da üzerine tereyağı dağlanır.

Göme

Malzemeler:

1500 g un (kepekli un)
750 g kıyma veya kavurma
200 g ceviz
750 g soğan
100 g tereyağı
Pul biber
Tuz

Yapılışı:

Kepekli una bir miktar su ilave edilerek kulak memesi yumuşaklığında hamur yapılır. Ayrı bir kapta kıyma veya kavurma bir miktar yağda kavrulur. Soğan küçük küçük doğranarak yine ayrı bir kapta kavrulup su ilave edilerek hafif ateşte pişirilir. (Pembeleşmeyecek şekilde) Soğan, kavrulan kıymaya veya kavurmaya eklenerek isteğe bağlı olarak pul biber katılır. Ceviz havanda dövülür. Fırın tepsisinin altı yağlanır. Daha önce hazırlanan hamurdan yumurta büyüklüğünde parça alınarak yufka açılıp tepsinin altına serilir. Üzerine hazırlanan kıyma veya kavurmalı soğanlı harçtan yayılır. Harcın üzerine bir yufka daha serilip bu yufkanın üzerine ise dövülmüş ceviz serilir. Böylece bir harçlı, bir cevizli olmak üzere 25- 30 adet olacak şekilde hazırlanır. En üste gelecek yufka biraz kalınca açılıp yayıldıktan sonra üzeri hafifçe yağlanıp bıçakla ikiye bölünerek ırına atılır. Altı ve üstü kızarınca fırından çıkarılıp en üstteki kalın yufka kaldırılır. Çatalla kazınarak tabağa konulmadan tepsi içerisinde yenir.


Sebze Yemekleri

Badem Çağalası Yemeği

Malzemeler:

Çağala
Salça
Kavurma

Yapılışı:

Badem çağalası suda haşlanır. Bir tencerede kavurma, yağ, salça iyice kavrulur. Onun içine haşlanan çağalalar dökülür ve suyu ilave edilerek pişirilir.

Dilim Dolma

Malzemeler:

500 g yağsız kıyma
750 g ince bulgur
Bir baş kuru soğan
Ü ç orta boy patlıcan
Üç adet yeşil biber
Dört adet iri domates
İki çay bardağı sumak
Yeteri kadar margarin
Salça
Tuz
Karabiber

Yapılışı:

Tencereye yarım paket yağ koyularak eritilir, sonra bir kaşık da salça ilave edilerek ocaktan alınır. Bir kabın içerisine çok küçük doğranan soğan, kıyma, kırmızıbiber, tuz, bulgur ve bir miktar su ilave edilerek yoğrulur. Bu arada patlıcan, domates, biber dörde bölünerek iri küpler şeklinde doğranır. Yoğrulan kıymadan birer parça alınıp avuçta sıkılarak tencereye dizilir. Bir sıra doğranmış sebze bir sıra sıkılmış köfte tencereye kat kat dizilir. Üzerini kapatacak kadar da su dökülerek pişmeye bırakılır.

Ekşili Işkın

Malzemeler:

Işkın
Muhaşer veya nohut
Soğan
Tuz
Salça

Yapılışı:

Işkınlar soyulup doğranır. Tencereye bir miktar yağ koyulup soğan doğranır. Soğan hafif pembeleşince salça konur. Muhaşer veya nohut hangisi istenirse önceden haşlanmış olarak hazır bekletilir ve bu salçanın üzerine koyulur. Daha sonra doğranmış işkınlar ve bir miktar kaynatılmış su dökülür ve kaynamaya çıktıktan sonra kısık ateşte pişirilir. Suyu hemen hemen çekilmeye yakın olunca ocaktan alınır ve arzu edildiği kadar ekşi konularak servis yapılır.

Işkınlı Yumurta

Malzemeler: 500 g ışkın
Üç adet yumurta
Ü ç yemek kaşığı yağ
Bir çay kaşığı tuz.

Yapılışı: Işkınlar soyulup küçük küçük doğranır ve tavada eritilen yağa dökülerek yumuşayıncaya kadar pişirilir. Pişen ışkının üzerine yumurtalar kırılır ve tuzu atılır.

Kabak Çıtması

Malzemeler:

Bir soğan
Üç domates
Üç biber
Üç kabak
Yağ
Bir avuç
Pirinç
Tuz

Yapılışı:

Tencereye yağ, küçük küçük doğranmış biber ve soğan koyularak kavrulur. Daha sonra içine küçük küpler şeklinde domates ve kabak doğranır. Bunlar kavrulduktan sonra içine tuz, bir avuç pirinç ve üzerini iki katı aşacak kadar su katılarak pişirilir.

Kenger Yemeği

Malzemeler:

1 kg kenger
Üç adet ışkın
250 g kıyma
Bir baş soğan
Birer kaşık salça ve margarin
Tuz

Yapılışı:

Kenger dikenlerinden temizlenerek iyice yıkanır. Soyulan ışkınla birlikte doğranır. Bir tencereye bir kaşık margarin küçük doğranan soğan yağda pembeleştirilir. Sonra kıyma ilave edilerek beş dakika kadar kavrulur. Salça, önceden hazırlanan kenger ve iş- km tencereye konulup on beş dakika düşük ateşte pişirilir. Bir kapta yarım litre su kaynatılıp pişmekte olan kengerin üzerine dökülür ve kırk dakika daha pişirilip servis yapılır.

Kofik Dolması

Malzemeler:

Kurutulmuş kofik (biber)
Zeytinyağı
Soğan
Pirinç
Nane

Yapılışı: Kurutulmuş dolmalık yeşil biberler suda haşlanır ve içi doldurulup pişirilir. İçi pirinç, soğan, nane, zeytinyağı, tuz ile hazırlanır. Daha sonra kofikler tencereye dizilip su koyularak pişirilir.

Mıhlama (Mıkla)

Malzemeler:

İki baş kuru soğan
250 g tereyağı
5 adet yumurta
Yeteri kadar tuz

Yapılışı:

Bir tavaya tereyağı koyularak eritilir. Küçük küçük doğrana soğanlar yağda pembeleşinceye kadar kızartılır, Üzerine yumurtalar kırılır, tuzu atılarak orta ateşte pişirilir.

Pestilli Yumurta

Malzemeler:

İki kalıp dut pestili, bir kaşık tereyağı veya tuzsuz tere yağı, üç adet yumurta.

Yapılışı:

Pestiller küçük parçalara bölünerek ilik suda beş dakika bekletilip süzgece dökülür. Süzgeçten alınan pestiller temiz bir bezin arasına koyularak suyu alınır. Bir tavada tereyağı eritilip pestiller içine atılır ve kavrulur. Daha sonra yumurtalar kırılıp, karıştırılır.

Pirpirim (Semizotu)

Malzemeler:

Pirpirim
Döğme
Mercimek
Beyaz nohut
Parça et
Tuz
Baharat
Domates
Biber

Yapılışı:

Semizotu yıkanıp doğranır, yağda sonra soğaraç ile hafif kavrulur. Daha sonra diğer malzemeler ve üzerini kapatacak kadar su koyularak pişirilir. 
Yoğurtlu pirpirim: Kaynar suya batırılıp çıkarılan pirpirimler yağda soğan ile kavrulur, tuzu atılır ve yoğurtlanarak yenir.

Süslü Fidoş

Malzemeler:

500 g Kıyma
500 g patlıcan
250 g yeşil biber
Bir çorba kaşığı margarin
Bir çorba kaşığı salça
Bir baş soğan
Bir demet maydanoz
Tuz
Kırmızıbiber

Yapılışı:

Kıyma, kuru soğan, kırmızıbiber, tuz ve maydanoz yoğrulur. Daha sonra bu kıymadan küçük parçalar alınıp elde şekillendirilerek yağda kızartılır. Diğer tarafta patlıcanlar halka halka kesilip tuzlu suda bekletilir ki acısı çıksın. Daha sonra süzülüp patlıcanlar da yağda pembeleşinceye kadar kızartılır. Domates ve biberler iri iri doğranır ve sıra ile domates, biber, patlıcan, köfte tepsiye dizilir. hlık suda yapılan salça üzerine dökülüp fırına verilir.

Köfteler

Ciğer Köftesi

Malzemeler:

Kara ciğer
Bulgur
Maydanoz
Reyhan
Tuz
Baharat
Kırmızıbiber
Tereyağı

Yapılışı:

Kara ciğer, et makinesinde çekilir. Bulgur ıslatılarak yoğrulur İçine maydanoz, reyhan, baharat, kırmızıbiber ve tuz konularak bulgur ile yoğrulur. Çekilen ciğer de eklenerek şekil verilir ve 
sade suda haşlanır. Süzüldükten sonra üzerine tereyağı dağlanır.

Ekşili Köfte

Malzemeler:

500 g yağsız kıyma
300 g bulgur
Bir baş soğan
Bir tatlı kaşığı salça
İki tatlı kaşığı tuz
İki çorba kaşığı sumak
Bir çorba kaşığı yağ

Yapılışı:

İnce kıyılan soğan, tuz, kıyma, bulgur ve salça karıştırılarak beş dakika yoğrulur. Yoğrulan karışım yuvarlanarak köfte yapılır. Bir çorba kaşığı yağda ince kıyılmış soğan pembeleşince salça
çorba kaşığı.sumak ve yarım litre su kaynatılıp süzülür. Diğer tarafta kaynayan suya köfteler atılır ve sonra da sumaklı su üzerine dökülür, yirmi dakika pişirilir.

Gıldirikli (Yoğurtlu) Köfte

Malzemeler:

Bir kase bulgur
Bir buçuk kase kaynamış su
Üç yemek kaşığı un
Yoğurt
Tereyağı
Salça
Tuz

Yapılışı:

Bulgur suda şişirilip un ve tuz atılarak yoğrulur. Daha sonra fındık büyüklüğünde parçalar alınarak elde yuvarlanır ve küçük köfteler yapılır. Köfte yapımı bitince bunlar suda haşlanır. Pişen köfteler tabağa alınıp sulandırılmış yoğurt ile karıştırılır, üzerine de tereyağı ve çok az salça dağlanıp servis yapılır.

Gındik Köfte

Malzemeler:

Bir ölçü bulgur
Bir ölçü kaynatılmış su
Bir çay kaşığı tuz
Üç yemek kaşığı un
Orta boy iki baş kuru soğan
Maydanoz
Yeteri kadar tereyağı
Bir yemek kaşığı domates salçası

Yapılışı:

Bulgur ve tuz, kaynatılmış su ile ısıtılıp on beş dakika beklenir. Bulgur şişince ıslatılır ve un karıştırılarak yoğrulur. Fındık büyüklüğünde parçalar alınarak yuvarlanır. Tuzlu suda on dakika haşlanıp çıkarılır. Kuru soğan küçük küçük doğranır tereyağında pembeleşinceye kadar kavrulur. Bu karışıma salça ilave edilir. Daha önce haşlanan köfteler hazırlanan sosun içerisine dökülüp karıştırılır. Üzerine ince kıyılmış maydanoz dökülerek servis yapılır.

Harput Köftesi (İri Köfte)

Malzemeler:

400 g yağsız kıyma
250 g ufak bulgur (kıymalık)
İki rendelenmiş soğan
Bir yemek kaşığı pul biber
Bir avuç reyhan
Tuz
Bir çay kaşığı karbonat (dağılmaması için)

Yapılışı:

Yukarıdaki malzemeler yoğrularak köfte kıyması hazırlanır. Daha sonra baş ve orta parmakların yardımı ile tekerlek şeklinde küçük köfteler dökülür. Tencerede yağ ve salça kavrulup beş bardak su kaynatılır ve köfteler içine atılarak pişirilir. Köfteler pişince işkenesi (suyu) ayrı bir kaba alınır ki dağılmasın. Servis yapılacağı zaman işkenesi ile tabaklara bırakılır.

İçli Köfte

Malzemeler:

İki baş soğan
100 g dövülmüş ceviz
125 g margarin
Tereyağı
Bir demet maydanoz
Bir kaşık salça
Bir yumurta, karabiber, tuz.

 

Yapılışı:

İçi akşamdan hazırlanır. Soğan küçük küçük doğranır kıyma margarinle beraber orta dereceli ateşte iyice kızartılır. Bir kaşık salça ilave edilerek karıştırılır. Maydanoz, karabiber ve dövülmüş ceviz dökülerek tekrar karıştırılıp ateşten alınır. Daha sonra içine fındık büyüklüğündeki parçalar halinde tereyağı konulup buzdolabında sabaha kadar dondurulur. Dışı ise şöyle hazırlanır: Yağsız kıymaya tuz atılarak biraz yoğrulur. Hafif sulandırılan kıymaya bulgurun tamamı i1ve edilip yumurta kırılarak iyice yoğrulur. Kıymadan ceviz büyüklüğünde parçalar alınarak yumurta gibi açılır içine harç koyulup kapatılır. Köfte yapımı bitince tencerede salça ve yağ kavrulup bir litrede su koyularak kaynatılır. Daha sonra köfteler bu suda pişirilir.

Sulu Köfte

Malzemeler:

Bir kase bulgur
Yarım kg kıyma
Yağ
Salça
Bir baş soğan
Kimyon
Karabiber
Tuz
İstenilirse patates de kullanılabilir.

Yapılışı:

Bulgur ıslatılıp et ve baharatları konularak yoğrulur. Kıymadan birer parça alınıp köfte yapılır. Hazırlanan köfteler yağda kızartılır. Daha sonra yağ ve salça kavrulup üzerine su dökülür. Su kaynayınca köfteler içine atılarak pişirilir. Arzuya göre küp şeklinde doğranmış patatesler de ilave edilip pişirilir.

Yalancı İçli Köfte

Malzemeler:

1 kg köftelik ince bulgur
İki baş soğan
200 g ceviz içi
100 g un
250 g kıyma.

Yapılışı:

Bulgur ıslatılıp üzerine un ilave edilerek yoğrulur. Diğer tarafta kıyma, soğan, ceviz içi, yağ karıştırılarak iç hazırlanır. Köfte hamuru yumurta büyüklüğünde alınarak içi oyulur ve iç koyulup kapatılır. Bir tencerede hazırlanan köfteler haşlanır ve üzerine yağ, pul biber dağlanarak servis yapılır.

Pilavlar

Batma (Banma, Bandırma)

Hazırlanışı:

Sebzeli bulgur pilavı gibi pişirilir. Piştikten sonra üzerine bol yeşil soğan ve maydanoz doğranarak bağ yaprağı ile sarılarak yenir.

İç Pilav

Malzemeler:

250 g pirinç
Çam fıstığı
Nane
Kuru üzüm
Kuru soğan
Karabiber

Yapılışı:

Soğan ve yağ kavrulur, içine çam fıstığı atılır. Bira kızarınca nane, karabiber, pirinç ve alabildiğince su koyulup pişirilir. 

Keşkek

Malzemeler:

Döğme
Soğan
Salça
Tereyağı

Yapılışı:

Döğme suda haşlanıp suyunu çektikten sonra soğan, salça ve yağ ile hazırlanan soğaraç içerisine dökülür.

Kormanlı Pilav

Malzemeler:

Bir kase pilavlık bulgur
Yarım kg korman
Bir çay bardağı muhaşer
150 g tereyağı
Tuz
Soğan
Yeterince su

Yapılışı:

Küçük doğranmış soğanlar tereyağında pembeleşinceye kadar kavrulur. Temizlenmiş ve yıkanmış kormanlar ilave edilip karıştırılır. Daha sonra bulgur ve muhaşer koyulup karıştırılacak, Diğer tarafta kaynatılan su bu karışıma ilave edilip tuzu atılarak Orta ateşte pişirilecek.

Muhaşerli Pilav

Malzemeler:

Bir kase pilavlık bulgur
İki yemek kaşığı tereyağı
Yeterince muhaşer
Kara nohut
Tuz
Su

Yapılışı:

Erimiş tereyağı ile bulgur kızartılarak, üzerine muhaşer ilave edilip karıştırılır. Daha sonra su ve tuz konularak hafif ateşte suyunu çekene kadar pişirilir.

Sebzeli Bulgur Pilavı

Malzemeler:

Dört yemek kaşığı zeytin yağı
Bir yemek kaşığı tereyağı
Bir büyük soğan
Ü ç biber
Ü ç domates (kabukları soyulmuş)
Yarım kaşık domates salçası
300 g iri bulgur, tuz.

Yapılışı:

Soğan ve biberi yağda iyice kavurunca içine domatesler atılır. Daha sonra yarım kaşık domates salçası, tuz ve bulgur ilave edilir. Bu karışım yağda beş dakika kadar çevrilir, üstünü örtecek kadar da su koyulup pişmesi beklenir.

Sulu Pilav

Malzemeler:

Biber
Soğan
Patlıcan
Bulgur
Yağ
Tuz

Yapılışı:

Biber, soğan ve patlıcan tencereye doğranıp yağda kavrulur. Daha sonra bulgur ve tuz atılıp yağda çevrilir ve suyu koyulur. Pilavın özelliği suyunun bulgurdan oldukça çok olmasıdır. Pişince isot (biber kebabı) ile servis yapılır.

Tirit

Malzemeler:

Bir kaşık tereyağı
Üç kaşık zeytinyağı
Bir kaşık salça
Tuz
Üç su bardağı pilavlık iri bulgur
Et suyu
Tuz

Yapılışı:

Tencereye yağ, salça ve tuz konulup karıştırılır. Daha sonra içine bulgur atılarak yağda iyice çevrilir. On dakika sonra üzerini örtecek kadar et suyu ilave edilerek kısık ateşte pişirilir.


Hamur İşleri

a. Börekler ve Çörekler

El Böreği

Malzemeler:

Bir su bardağı yoğurt veya süt
Bir su bardağı sıvı yağ (kızartmak için)
1.5 çay bardağı sıvı yağ (hamuru için)
İki adet yumurta yeteri kadar un ve tuz
Bir çay kaşığı karbonat, bir dilim peyniri maydanoz
Birer yemek kaşığı limon suyu

Yapılışı:

Bir kabın içerisine sıvı yağ, yoğurt veya süt, yumurta, limon suyu, tuz ve kabartma tozu atılarak karıştırılır. Bu karışıma yeterince elenmiş un ilave edilerek yumuşak bir hamur yapılır. Peynir rendelenerek ince kıyılmış maydanozla karıştırılır. Hazırlanan hamurdan ceviz büyüklüğünde parçalar alınarak yufka açılır. Açılan yufka içerisine peynir, maydanoz karışımından koyulup yufkanın yarısı üzerine gelecek şekilde etrafı toparlanarak kapatılır. Hazırlanan börekler kızgın yağda kızartılır.

Patila

Malzemeler:

Un
Su
Tuz
Peynir suyu
Peynir
Maydanoz

Yapılışı:

Un, su, tuz ve peynir suyu ve su birlikte yoğrularak hamur yapılır. Diğer tarafta peynir ve kıyılmış maydanoz karıştırılarak iç hazırlanır. Hamur, yufka şeklinde açılıp ortadan ikiye bölünür. Daha sonra yarısına iç koyularak diğer yarısı da üstüne kapatılır ve sacda pişirilir. Patila peynirli, patatesli, kıymalı ve pirpirim, rendelenmiş kabak, soğan, baharat karışımı ile hazırlanan içlerle de yapılmaktadır.

Peksimet

Malzemeler:

Bir küçük kase tuzlu tere yağı, iki yumurta (bir yumurta sarısı üzerine sürülecek), bir küçük kase yoğurt, bir tatlı kaşığı karbonat, alabildiğine un, arzuya göre biraz da iç yağı kullanılabilir, küncü

Yapılışı:

Malzemeler yoğrulup hamur elde edilir. Sonra hamurdan büyük bir parça alınıp yuvarlanır. Üzerine bastırılarak yassılaştırılır. Bıçakla iri iri ve yan yan kesilir. Çatal ile üstüne şekil verilip yumurta sarısı sürülür, küncü dökülür. Yağlanmış tepside kızartılır.

Su Böreği

Malzemeler:

Bir üsküre un
Palut külü (meşe ağacı külü)
Un
Su
Yağ

Yapılışı:

Palut külü su içinde karıştırılır. Diğer tarafta unun kepeği elekle ayrılır, palut külü üzerine dökülür. Biraz da yağ eritilerek eklenir ve yoğrulur. On altı tane yufka açılır. Önce kaynamış Sonra da soğuk suya atılıp çıkarılır. Yufkaların arasına yağ sürülür. Yedi kat olunca araya malzemeleri koyulur ve tekrar aynı işlemler yapılır. Tepsi dolunca kare kare kesilir ve fırında pişirilir.

b. Ekmekler

Fodula

Ekmekçi fırınlarında hususi surette yapılır. Fırından çıkınca kabarmış olan üst kısmından bir delik açılarak içine bir miktar tereyağı koyulur, (Sunguroğlu 1968: 272).

Peynirli Ekmek

Malzemeler:

Bir kelle taze peynir
1 kg toz şeker
Ekmek hamuru

Yapılışı:

Ekmek hamuru yapılıp üzerine şekerli peynir dökülerek fırına verilir.

Taş Ekmeği

Malzemeler:

1 kg süt
Un
Tuz
İki yumurta
Bir paket kabartma tozu
Yağ
Şeker
Dövülmüş ceviz

Yapılışı:

Süt ile un biraz sıvık olacak şekilde karıştırılır. İçine iki tane yumurta kırılır, kabartma tozu, bir tutam tuz atılır ve iyice çırpılır. Sacın üzerine veya teflon tavanın içine sıvık hamur tas ile dökülerek yayılır. Pişince aralarına yağ, şeker ve ceviz dökülerek üst üste dizilir. Kesilerek servis yapılır.

Yağlı Ekmek

Malzemeler:

1 kg un bir su bardağı tereyağı
Bir su bardağı yoğurt bir su bardağı süt
Ekşi hamur (ceviz büyüklüğünde)
Tuz

Yapılışı:

Geniş bir kap içerisine un koyulup ortasına tereyağı, yoğurt, süt, ekşi hamur, tuz atılarak yoğrulur.
Yağlanmış tepsiye serilip pişirilir.

c. Tatlılar

Acele Baklava

Malzemeler:

Uç yumurta
Bir buçuk su bardağı süt
Yarım su bardağının yarısı sıvı yağ
Bir paket sana yağı
Bir çorba kaşığı limon
Bir fiske tuz
Alabildiğine un, bir kilo nişasta
İki kilo şeker ile hazırlanmış şerbet

Yapılışı:

Yukarıda sayılan (nişasta ve şerbet hariç) malzemelerle hamur yoğrulur.
Daha sonra hamur yedi parçaya bölünür, her bir parça eşit parçalara ayrılır.
Parçalar, küçük küçük açılıp aralarına da nişasta koyularak üst üste bırakılır.
Hepsi bir anda açılır. Aralarına ceviz dökülerek tepsiye yerleştirilir.
Son olarak eritilmiş sana yağı üzerine dağlanır.
Fırında kızartılıp şerbeti verilir.

Hesüde

Malzemeler:

Yedi kaşık nişasta
Bir litre su
Yarım paket margarin
Yarım paket tuzsuz tereyağı
Yeteri kadar toz şeker
Bir paket fıstık
Rendelenmiş çikolata

Yapılışı:

Nişasta bir litre suda, bir su bardağı şekerle birlikte bir kabın içerisinde karıştırılarak eritilir.
Tuzsuz tereyağı genişçe bir tavada eritilir.
Daha önceden hazırlanan nişasta yağın içerisine dökülerek kısık ateşte katı hamur kıvamına gelene kadar karıştırılıp, pişi[ nur.
Tabaklara koyulup, yağa batırılan kaşıkla düzetilir ve üzerine  fıstık, rendelenmiş çikolata serpilerek soğuk servis yapılır.


Diğer Tatlılar:

Bağ Pekmezi ile Helva

Yapılışı:

Bir miktar un, tereyağı ile kavrulur ve soğumaya bırakılır.
Daha sonra bağ pekmezi ve tereyağı karıştırılıp eritilir.
Bu da soğuduktan sonra kavrulmuş un ve pekmez tereyağı karıştırılıp iyice yoğrulur.
Daha sonra bunlardan küçük küçük köfteler alınır ve önceden hazırlanmış yufka ekmeğin içine koyulur (Yufkalar pişmiş olacak).
Köylerde eskiden bu şekilde mevlit okutulurmuş.
Mevlide gelen herkese bir yufkanın içine birkaç tane bu köftelerden koyularak dağıtılırmış.

Dut Unu

Yapılışı:

Soku taşında, dut ve kabukları kaynar suya konularak çıkarılmış acıbadem koyularak dövülür.
Cevizde ayrı dövülür.
Kaplara bir kat acıbademli dut, bir kat da ceviz koyularak nemsiz yerde saklanır. 

Eşbabiye Hoşafı

Yapılışı:

Çekirdekleri çıkartılarak güneşte kurutulmuş kayısı (eşbabiye), şekerli suda pişirilir.
Soğutularak servis yapılır.

Karlama

Yapılışı:

Bu tatlı türü pekmez ve yağmur üstünden geçen boncuk boncuk olmuş kar ile hazırlanır.

Koruk Şerbeti

Yapılışı:

Üzüm daha tatlanmadan koparılır ve sıkılır.
Torbada süzülmeye bırakılır.
Süzülen su kaynatılır.
Pekmez yapılacaksa içine toprak atılıp güneşte olgunlaşana kadar bekletilir.
Kışın su ile karıştırılıp içilir.

Nişe Hevlası (Nişasta Helvası)

Malzemeler:

Nişe (Nişasta)
Bir üsküre şeker
Yağ

Yapılışı:

Nişasta suda eritilir.
Bir tasta şeker, su ile karıştırılır.
Tavada biraz yağ eritilerek nişastalı karışıma dökülür.

Pekmez Helvası

Malzemeler:

250 g tere yağı
250 g un
İki su bardağı dut pekmez
Ceviz
Fındık
Fıstık
Hindistan cevizi

Yapılışı:

Hafif ısıtılmış yağın içerisine un dökülerek pembeleşinceye kadar kavrulan una dut pekmezi ilave edilerek iki dakika pişirilir.
Üzerine arzuya göre fındık, fıstık, hindistan cevizi döküp servis yapılır.

Fişne Hevlası (Vişne Helvası)

Yapılışı:

Bir kâse taze vişne, yarım paket sana yağında dönderilir, ardında üç yemek kaşığı mısır nişastası ve dört yemek kaşığı toz şeker atılarak muhallebi kıvamına gelene kadar pişirilir.
Tabaklara koyularak kaşık ucu ile şekillendirilir.

Zerde

Malzemeler:

Birer su bardağı pirinç ve şeker
Beş su bardağı su
Yarım kaşık nişasta
Bir limon kabuğu rendesi
Bir çorba kaşığı gül suyu
Çam fıstığı
Kuş üzümü
Hindistan cevizi
Bir paket vanilya

Yapılışı:

Pirinçler iki saat önceden ıslatılır.
Daha sonra süzülüp beş su bardağı kaynar suda pişirilir.
Yarım su bardağı su ile nişasta eritilir.
Kaynamakta olan pirince şekerle birlikte i1ıve edilir.
Beş altı dakika kaynatılır.
Vanilya, limon kabuğu rendesi ve gül suyu atılır.
Ilınan zerde kâselere koyularak üzerine kuş üzümü, çam fıstığı, hindistan cevizi dökülür.

d. Yemekler

Gaygana

Malzemeler:

Bir yemek kaşığı yoğurt
İki adet yumurta
Yeterince un
Karbonat
Tuz ve yağ

Yapılışı:

Yumurta, yoğurt, tuz, karbonat ve alabildiğince un konulup çırpılır.
Diğer tarafta kızdırılmış yağa hazırlanmış olan karışımdan kaşık kaşık dökülüp, kızartılır.

Gömme

Malzemeler:

1 kg un
Yeteri kadar kurut
Su
Tuz
Sarımsak
300 g tereyağı

Yapılışı:

1 kg una yeterince su ve tuz atılarak hamur yapılır.
Hazırlanan hamur tepsiye yayılarak fırına atılır.
Piştikten sonra fırından çıkarılan ekmeğin üst kabuk kısmı kaldırılıp, orta kısmı elle ufalanarak üzerine önceden hazırlanan kurut ayranı ve sarımsak daha sonra da kızdırılmış tereyağı dökülerek servis yapılır.

Sırın

Malzemeler:

1 kg un
İki bardak şu
Bir çay kaşığı tuz
2 kg yoğurt
Altı diş sarımsak
250 g tereyağı

Yapılışı:

Un, su ve tuz katılarak hamur yapılır.
Hazırlanan hamurdan orta büyüklükte yufkalar açılarak sac üzerinde pişirilir.
Pişirilen yufkalar düzgün biçimde katlanarak eşit büyüklükte kesilir ve bir tabak içerisine dizilir.
Üzerine hafif sıvılaştırılmış yoğurt ve dövülmüş sarımsak karıştırılarak dökülür.
Daha sonra da tavada tereyağı eritilerek sırın üzerine dağlanır.

Ufalama (Zarafat)

Malzemeler:

250 g tereyağı
500 g un
Yeteri kadar su
Tuz
Ekşi hamur

Yapılışı:

Un, su ve ekşi hamurla yoğrulup hamur yapılarak ve otuz dakika kadar bekletilir.
Hazırlanan hamur yağlanan tepsiye konularak fırına atılıp pişirilir.
Piştikten sonra üst tabaka (kabuk) çıkarılarak iç kısım ufalanıp üzerine eritilmiş tereyağı dökülür.

Kış Hazırlıkları

Bulgur

Yapılışı:

Buğdaylar toplanıp kazanlarda haşlanır.
Daha sonra damda hasavan üzerine yayılarak güneşte ara ara karıştırarak kurutulur.
Daha sonra ayıklanıp (kara buğday, taş vs) çekilir.
Ufak, iri, simitlik vs. ayrılır, kepeği elenir.
Daha sonra tekrar taşı varsa eklenir.

Konserve

Yapılışı:

Fasulye konservesi yapılırken; fasulyeler beze koyularak tencere haşlanır.
Sonra soğuk suya atılıp soğutulur.
Diğer tarafta kavanozlar tuzlu suda kaynatılır.
Haşlanan fasulyeler ve dörde bölünen domates, biber (çiğ olacak) kavanoza atılıp tekrar kaynatılır.
Kavanozların kapakları gevşemişse sıkılaştırılır.
Daha sonra kavanozlar, kuru bir bez üzerine ters çevrilerek bırakılır ve soğuması beklenir.
Patlıcan konservesi ise; domates, biber, patlıcan doğranıp hafif yağda çevrilir.
Diğer işlemler yukarıdaki gibidir.

Orcik Şekeri (Sucuk)

Yapılışı:

İplere cevizler dizilir ve bulamaç içerisine iki üç kez batırılıp çıkarılır.
Bir saat sonra aynı işlem yine tekrarlanır.
Güneşte bir iki gün bekletilir.

Pekmez

Yapılışı:

Pekmez dut ve üzümden yapılır.
Dutlar salk denilen şıranın akacağı borunun bulunduğu içi oyuk taşta ezilir.
Daha sonra kazanlarda kaynatılır.
İçerisine; sütlügen otu, kekik, yarpuz, turunç, incir yaprağı da atılır.
İyice kaynatılıp kazanlara bölünür ve güneşte kalınlaştırılır.
Üzüm pekmezinde de önce üzümler naylon büyük çuvallara koyulur.
Daha sonra tekne içine yerleştirilip ayakla ezilir.
Akan şire kazanlara dökülür. İçerisine tatlanması için dağdan getirilen bir iki avuç toprak atılıp kaynatılır.
Daha sonra da, diğer teşlere bölünür ve güneşte kalınlaşması beklenir.

Salamura Turşusu

Malzemeler:

Patlıcan
Domates
Biber
Maydanoz
Sarımsak
Tuz

Yapılışı:

Patlıcanlar suda haşlandıktan sonra bıçakla yarılır.
Diğer tarafta domates, biber, maydanoz, tuz, sarımsak doğranır.
Patlıcanların içi doldurulur.
Maydanoz sapı ile bağlanıp bidona dizilir.
Üzerine domates suyu sonra da sirke dökülür.

Salça

Yapılışı:

Biber salçası için; önce biberlerin yıkanıp, tohumlarının ayıklanması gerekir.
Daha sonra da çekilip tuzlanır ve güneşte ara ara karıştırarak olması beklenir.
Domates salça sı yapılırken de domatesler dörde bölünüp teşlere koyulur.
Daha sonra güneşte bekletilerek ekşitilir.
Ekşiyince kabuk ve tohumlarını ayıklamak için süzgeçten geçirilir.
Sonra tuzlanıp güneşte ara ara karıştırarak olması beklenir.

Tarhana

Yapılışı:

İki çeşit tarhana yapılır.
Birisi döğme ile yapılır. Döğmeler, tuzlu suda tane tane olana kadar haşlanır.
Döğmeler pişip soğutulduktan sonra leğene dökülür ve bir top ekşi hamur ile yoğrulur.
Üstü örtülüp üç gün bekletilir. Domates, Arnavut biber, maydanoz, pancar doğranıp içine katılır.
Tahtanın üstü unlanıp top top bırakılır. Halbur hurması gibi açılır ve güneşte kurutulur.

Un Tarhanası ise şöyle yapılır:

1 kg salçalık kırmızıbiber
1 kg kuru soğan
1 kg süzme yoğurt
1 kg domates
4-5 kg un
Bir paket pakmaya un tarhanası

için gerekli malzemelerdir.

Soğan, domates ve biber akşamdan düdüklü tencerede haşlanır ve sabaha kadar suda bırakılır.
Sabahleyin bu karışıma pakmaya, yoğurt dökülüp yoğrulur.
Daha sonra un da dökülür ve üç gün boyunca ara ara yoğurmaya devam edilir.
Üç günün sonunda bez üzerine top top bırakılır.
Nemlenince elekten geçip birkaç gün de öyle bekletilir.

Turşu

Malzemeler:

Domates
Biber
Lahana
Salatalık
Küte
Maydanoz
Sarımsak
Nohut
Sirke
Tuz
Su
Bir salkım üzüm
Limon tuzu
Biraz şeker

Yapılışı:

Turşu kurulacak bidonun en dibine bir avuç nohut, sarımsak, bir salkım üzüm ve maydanoz koyulur.
Daha sonra bıçak ile birkaç yerinden çizilmiş salatalık üzerine de sıra ile lahana yaprakları, biber, domates koyularak sirke, şeker ve suda eritilmiş tuz dökülür.
En üste de taş bırakılarak ağzı sıkıca kapatılır.
Bir ay sonra açılıp tadına bakılır.

Reçeller

Yapılışı:

Vişne, şeftali, çilek akşamdan şekerlenerek; kayısı, kara-dut, böğürtlen vb. meyvalar da şekerlenmeden şekeri kesilmiş kaynar suya atılır.
Sonradan şekerlenmesin diye de limon damlatılır.

Kuşburnu

Yapılışı:

Toplanan kuşburnu kaynatılıp ezilene kadar pişirilir.
Önce süzgeçten iki sefer de tülbent üzerinden geçirilerek tüyleri yok edilir.
Daha sonra da şeker atılarak kaynatılır. 

Pelverde

Dut şirası ve mişmişten yapılan bir çeşit reçeldir, (Aydoğmuş,1992: 37).

Hazırlamış olduğumuz, yöresel Elazığ yemeklerinin belli başlı özellikleri şunlardır:

  1. Yemek çeşitleri, daha çok etli ve hamur işleri ile hazırlanmış yemekler üzerinedir, (Sırın, kurut, kellecoş vb.).
  2. Tahıl ürünleri içinde en çok bulgur kullanılmaktadır. Dolayısıyla yemeklerin temeli bulgura dayanmaktadır, (kısır, tirit, içli köfte, çiğ köfte ve çorba çeşitleri).
  3. Yemek kültüründe ana madde bol yağ ve salçadır.
  4. Yemeklerin çoğunda yağ, salça ve soğandan yapılan zifiri (soğaraç) bulunmaktadır.
  5. Mevsimine göre pek çok ot ve sebze türleri lezzet açısından yemeklerde ve kahvaltı sofralarında kullanılmaktadır, (acuce, anuh (nane), çelem, dede sakalı, ışkın, irehan (reyhan), kabak çiçeği, kekik, kenger, körman, kuzu kulağı, pancar, pirpirim (semiz otu), roka, sütlügenotu, takdık, tereotu, turunç, yarpuz, yemlik, yonca vb.).
  6. Yemeklerde başta sütten elde edilen yağlarla (tereyağı), iç ya da kuyruk yağı kullanılır. Bazen zeytinyağı, ayçiçek yağı ve mısır özü yağı kullanılır.
  7. Çörek ve patila yapılırken hem israfı önlemek hem de lezzetli olması açısından yoğrulan hamura peynir suyu, süt kaymağı veya iç yağı koyulur.
  8. Yoğurt yemeklerin vazgeçilmez lezzetidir, (Söğürtme, fasulye yahnisi, sırın, gıldirikli köfte, ayranlı çorba, vb.).
  9. Kış mevsiminde kurutulmuş meyve ve sebzeler, konserveler kullanılır.
  10. Yemeklerde mutlaka çorba, ayran ve salata bulundurulur.
  11. Yaz yemekleri sonrası vişne suyu, kızılcık şurubu, hoşaf; kışın ise dut unu, orcik, ceviz ve bademle ikram edilen pestil vazgeçilmez lezzetlerdir.
  12. Eskiden çörek yapımlarında kullanılan küllü su ayrı bir lezzet verirmiş fakat günümüzde kullanılmamaktadır.
  13. Yemeklerde ekmek (tandır, sac, yufka, nohut, çekme, açık, taş, vs. gibi) önemli bir yer tutmaktadır.

Yaptığımız çalışmada da gördük ki, her yörede olduğu gibi Elazığ yöresinin de kendine has özel yemek çeşitleri, pişirme adetleri, damak lezzeti, sofra adetleri bulunmaktadır. Yemek çeşitlerinde şüphesiz en büyük etken, yaşanılan coğrafyada yetişen ürünlerdir. Geleneksel Türk mutfağının bir halkası olan Elazığ yöresel yemekleri, hem çeşit bakımından zengin oluşu, hem de her damak zevkine hitap edişi yönü ile kültürümüzün önemli bir bölümünü oluşturmaktadır. Yemek çeşitleri bakımından o kadar zengindir ki, bu çeşitlilik günümüze kadar değişmeden muhafaza edilebilmiştir. Belki eskiye göre bir takım pişirme adetleri teknoloji ile yerini yenilerine bırakmıştır o kadar... Eskiyi günümüzde yaşatmak, en azından yaşatılması için uğraşmak, kültür binasına bir tuğla da bizden atılmış olması gerçekten haz verici...

Kaynak Şahıslar Hakkında Bilgiler

(Kaynak şahıslar hakkında bilgi verilirken şu sıra takip edilmiştir: Kaynak şahsın soyadı, adı, yaşı, doğum yeri, kimden öğrendiği, tahsili, mesleği)

Altaca, Perihan, 68, Harput, annesinden, ilkokul mezunu, ev hanımı. 
Altaca, Seviye, 39, Şişnaz (Ala yaprak) köyü, annesinden, ilkokul mezunu, ev hanımı. 
Atalı, Esma, 76, Tepecik köyü, büyüklerinden, okuma-yazma bilmiyor, ev hanımı. 
Etem, Güllü, 54, Elazığ/Maden, annesinden, okuma-yazma bilmiyor, ev hanımı. 
İspir, Fecir, 72, Tadım köyü, okuma yazma biliyor, ev hanımı. 
İspir, Gülser, 47, Ağın, annesinden, öğretmen okulu, öğretmen. 
Şenocak, Adnan, 50, Güney köyü, babasından, askeri lise mezunu, emekli astsubay. 
Şenocak, Nedret, 45. Harput, annesinden, ortaokul mezunu, ev hanımı.

Basılı Kaynaklar

Aydoğmuş (1992), Günerkan, Ak Topraklar Üzerinde Bir İlçe Ağın, Ankara. 
Bulut, Ahmet (2001), Elazığ/Harput Yöresel Yemekleri, Elazığ. 
Sunguroğlu (1968), İshak, Harput Yollarında, İstanbul.

Basılmamış Tezler

Taşkın (1997), Abdullah, Kuyulu Köyü (Elazığ) Monografyası, Elazığ, (Fırat Üniversitesi, Fen-Edebiyat Fakültesi, Sosyoloji Bölümü Lisans Tezi). 
Yalçınkaya (1987), Güliz, Elazığ Yöresi ve Yemekleri, Elazığ, (F.Ü, Fen-Edebiyat Fakültesi, Türk Dili ve Edebiyatı Bölümü, Lisans Tezi).

* Fırat Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Türk Dili ve Edebiyatı Bölümü Araştırma Görevlisi  

1 Nedret Şenocak 
2 Esma Atalı 
3 Gülser İspir  
4 Esma Atalı. 
5 Adnan Şenocak. 
6 Esma Atalı.

Source: http://turkish-cuisine.org/regional-cuisine-4/eastern-anatolian-region-126/elazig-162.html